Từ hàng thế kỷ qua việc sử dụng Doping trong thi đấu thể thao đã là một điều cấm kỵ. Vì nó được coi là một hành động đi ngược lại với tinh thần thể thao.
Doping đã trở thành một điều không có gì xa lại với chúng ta. Nhưng chắc hẳn là chẳng mấy ai hiểu thực sự hiểu Doping là gì, tác dụng của nó ra sao hay tại sao nó lại bị cấm. Dưới đây Xem Sport sẽ giúp bạn giải quyết những thắc mắc trên cũng như cung cấp thêm một số thông tin thú vị xung quanh chất cấm thể thao này.
Định nghĩa của Doping là gì?
Doping là thuật ngữ chỉ các loại chất cấm sử dụng trong thể thao. Nó được lấy nguồn gốc từ từ Dope trong Tiếng Anh, có nghĩa là chất kích thích. Tuy nhiên các loại chất cấm trong thể thao ngày nay không chỉ nói về những chất kích thích mà còn có những chất khác.
Mặc dù bị cấm nhưng ngày càng có nhiều loại Doping được sử dụng nhằm mục đích tăng cường hiệu suất thể thao cho các vận động viên. Có 4 nhóm Doping chính như sau:
- Doping máu: là các chất kích thích như ESP (Erythropoietin), NESP (Darbopoetin) nhằm tăng cường vận chuyển oxy qua qua hồng cầu và đẩy mạnh sự tuần hoàn của máu. Từ đó giúp tăng cường sức mạnh và tốc độ của cơ bắp.
- Doping cơ: là các chất kích thích tự sản sinh hormon trong cơ thể để tăng cường sức mạnh của cơ bắp như Hormone peptit, EPO, Trimetazidine.
- Doping thần kinh: là các chất kích thích tác dụng ngăn chặn điều khiển và phản hồi của nơron thần kinh cơ bắp đến não vì vậy hệ cơ bắp không bắt buộc phải nghỉ khi mệt.
Một số chất Doping phổ biến khác như: chất kích thích (bromanta, caffeine,..), các chất giảm đau (morphin, methadone,..) hay các chất tăng đồng hóa, chất lợi tiểu.
Vì sao Doping lại bị cấm trong thể thao?
Doping bị cấm bởi rất nhiều lý do. Trong đó hai lý do lớn nhất chính là sự ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe vận động viên và sự mất công bằng trong một nền thể thao văn minh.
Như đã nói trên, Doping là những chất làm tăng cường hiệu suất thể thao nhờ sự gia tăng tuần hoàn máu và cung cấp oxy dồi dào cho các mô cơ thể. Nó cũng giúp cơ thể có khả năng chịu đựng mệt mỏi, đau đớn một cách phi thường.
Theo đó cơ thể có thể hoạt động với công suất gấp hai – ba lần so với bình thường và thậm chí là có thể hơn thế nữa. Điều này dẫn đến sự mất công bằng giữa các đối thủ với nhau. Nó cũng giống như một thủ thuật gian lận trong thi cử vậy.
Ngoài những tác dụng trên, Doping còn gây ra những tác hại nghiêm trọng đến sức khỏe người sử dụng đặc biệt là những người lạm dụng quá mức chất cấm thể thao này.
Tác hại của Doping
Điều đáng buồn là dù hầu hết các vận động viên đều nhận thức rõ về những tác hại của Doping nhưng họ vẫn cố tình sử dụng nó. Những tác hại đó là:
- Làm yếu cơ, to các đầu chi nếu sử dụng lâu dài.
- Thay đổi tính cách một cách khá nghiêm trọng.
- Làm rối loạn biến đổi hormone giới tính: nam hóa nữ giới và nữ hóa nam giới.
- Gây hội chứng run rẩy.
- Gây tán huyết, sốt, mẩn ngứa do sự tắc nghẽn mạch máu.
- Gây suy tim, thận và ung thư gan do sự giảm thải các chất động gây ứ đọng ở nội tạng cơ thể.
- Khả năng đột tử tăng cao.
Vậy nên để bảo vệ sức khỏe cho các vận động viên, việc nghiêm cấm sử dụng Doping là hoàn toàn đúng đắn và cần được đẩy mạnh.
Các xét nghiệm phát hiện Doping ở vận động viên
Hiện nay đã có nhiều xét nghiệm phát hiện Doping nhằm siết chặt hơn nữa việc sử dụng Doping trong thi đấu. Có hai loại xét nghiệm là:
- Xét nghiệm liên sự kiện: Là xét nghiệm được thực hiện ngày trước thi đấu và cho đến khi kết thúc ngày thi đấu của vận động viên.
- Xét nghiệm ngoài sự kiện: Là các xét nghiệm được thực hiện ở thời gian không liên quan đến thời gian của sự kiện.
Loại xét nghiệm thường được sử dụng nhất là xét nghiệm máu. Cụ thể, vận động viên sẽ được lấy một ít máu. Khi trong máu có các chất Doping thì kết quả sẽ là dương tính. Ngoài ra, người ta cũng có thể sử dụng nước tiểu để xét nghiệm.
Việc xét nghiệm Doping này vẫn đang gặp rất nhiều khó khăn do Doping đang ngày càng được chế tạo tinh vi. Và chưa có một loại xét nghiệm nào có thể áp dụng cho tất cả các loại Doping.
Những câu chuyện nổi tiếng về Doping trong giới thể thao
Vì phải chịu sức ép quá lớn trong các trận đấu, nhiều vận động viên đã bất chấp sử dụng Doping và để lại những câu chuyện đáng buồn trong suốt sự nghiệp thi đấu:
Năm 1999, trong lần đầu vô địch Tour de France. Lance Armstrong đã sử dụng chất kích thích EPO (Erythropoietin – một loại hormone kích thích quá trình tạo hồng cầu để đáp ứng với tình trạng thiếu oxy). Có lẽ đây chính là scandal sử dụng Doping nổi tiếng và gây thất vọng nhất lịch sử.
World Cup là giải đấu bóng đá lớn nhất hành tinh và lẽ thường cũng không thể thiếu những câu chuyện về Doping tại giải đấu này. Cầu thủ đầu tiên bị phát hiện sử dụng doping là tuyển thủ Haiti, Ernst Jean-Joseph tại World Cup 1974.
Trong đợt kiểm tra sau trận đấu giữa Haiti và Ba Lan tại vòng bảng, trong mẫu xét nghiệm của cầu thủ này phát hiện có chất ephedrine. Qua đó, Jean-Joseph trở thành trường hợp đầu tiên bị trục xuất tại một kỳ World Cup.
Tại SEA Games 22 năm 2003, đoàn TTVN lần đầu tiên dẫn đầu bảng tổng sắp huy chương. Tuy nhiên, thành tích này không được vẹn toàn khi trong 5 VĐV bị phát hiện dính Doping tại Đại hội, có đến 4 VĐV Việt Nam là Hồng Anh (canoeing), Phạm Thị Dịu (lặn), Toàn Thắng (lặn), Mai Quỳnh (nhảy 3 bước). Dù không cố ý, nhưng họ vẫn bị tước huy chương và bị cấm thi đấu 2 năm.
Vào năm 2014, tuyển thủ futsal Việt Nam – Đoàn Ngọc Hào bị xác định dương tính với Doping tại Vòng chung kết châu Á 2014. Anh sau đó bị AFC cấm thi đấu 2 năm trong tất cả các hoạt động liên quan đến bóng đá.
Kết luận
Doping là chất cấm trong thể thao, nó không chỉ là chất kích thích và còn bao gồm những chất khác. Mục tiêu sử dụng Doping là làm tăng khả năng thi đấu của vận động viên. Chính vì thế đã gây ra sự mất công bằng trong thể thao và nhiều tác hại nghiêm trọng đến sức khỏe của các vận động viên.
